De invloed van vergrijzing op assistentiewoningen

Aantal 65-plussers steeg de afgelopen 10 jaar met 18%

De dubbele vergrijzing zorgt voor een stijging in de vraag naar woningen die aangepast zijn aan de noden en wensen van 65-plussers. De afgelopen tien jaar steeg het aantal inwoners boven de 65 jaar met 18%. Die groeitrend zal de komende jaren nog sneller doorzetten. Deze bevolkingsgroep zal verder blijven groeien tot maar liefst 25% in 2060. In Harelbeke is bijvoorbeeld nu al 26% van de bevolking ouder dan 65 jaar en de wachttijd bij het OCMW voor een sociale assistentiewoning is nu minstens één jaar. Niet alleen de aantallen stijgen, maar ook de leeftijden. Op dit moment staan we aan het begin van een groeispurt dankzij de babyboomers die op dit moment massaal met pensioen gaan.

De moderne 65-plusser

De vergrijzing is een groter probleem voor de financiering van de pensioenen dan voor de gezondheidszorg, want naast het toenemend aantal levensjaren, stijgt ook het aantal gezonde levensjaren. De moderne 65-plusser is nog behoorlijk actief. Dat zie je ook aan het stijgend aantal 65-plussers die actief zijn als vrijwilliger. Het idee dat je vanaf je pensioen alleen nog maar geld kost aan de gemeenschap is intussen achterhaald. Pas vanaf 80 jaar neemt de zelfredzaamheid aanzienlijk af.

Maatschappelijke gevolgen van de vergrijzing

Het ligt een beetje voor de hand natuurlijk, maar als het aantal 65-plussers stijgt, stijgt ook de vraag naar sociale bijstand, gezondheidszorg en algemene nutsvoorzieningen. De medische zorg zal vaker langdurige zorg en stervensbegeleiding moeten voorzien. Maar ook de vraag naar kleinere woningen zal toenemen door het groeiend aantal eenpersoonsgezinnen. Die kleine(re) woningen moeten bovendien toegankelijk en comfortabel zijn.

Onvoorbereid op de vergrijzing, het recept voor eenzaamheid

Aging in place, of het ouder worden in je eigen woning vinden Belgen (75%) belangrijk. Nagenoeg niemand zit te wachten op een verhuis naar een woonzorgcentrum. Uit een onderzoek van socioloog Pascal De Decker naar welzijnszorg en ruimtelijke ordening blijkt dat mensen bij een verhuis geen rekening houden met hun minder mobiele levensfase. Dat levert natuurlijk problemen op die op langere termijn moeilijker op te lossen zijn. Het is goedkoper om daar meteen rekening mee te houden tijdens het bouwen van je nieuwe woning. Denk dan aan brede deuren, goed bereikbare stopcontacten, etc. Tijdens het bouwen kosten die ingrepen nauwelijks meer en toch worden die beslissingen niet eens overwogen. Een gemiste kans.

Vooral op het platteland zijn ze niet voorbereid op de vergrijzing. Bakkers en lokale winkels zijn verdwenen en de kinderen zijn weggetrokken voor werk, waardoor ouderen alleen achterblijven in een onaangepaste woning zonder voorzieningen in de buurt of de hulp van hun kinderen. Hét recept voor eenzaamheid. Ondertussen spenderen thuisverplegers meer tijd in hun wagen dan bij hun patiënten omdat die laatsten zo verspreid wonen.

De vicieuze cirkel die eenzaamheid heet

De kans op eenzaamheid neemt toe naarmate je ouder wordt. In 2017 voelde 8% van de 65-plussers zich nog meerdere keren per week eenzaam. De laatste cijfers, van 2020, spreken al over 17%. Sinds de pandemie tekenen ze bij teleonthaal absolute recordcijfers op. De meest voorkomende thema’s zijn al jaren dezelfde: relaties, gezondheidsproblemen en eenzaamheid, maar zijn de laatste twee jaar sterk toegenomen.

De gevolgen van eenzaamheid

Langdurige eenzaamheid heeft zware gevolgen die veel verder gaan dan een overschot aan tijd. Je beweegt minder, gaat ongezonder eten, vergeet medicatie te nemen,… Kortom, je zorgt steeds minder goed voor jezelf.

De gevolgen uiten zich ook fysiek; een verlaagd immuunsysteem waardoor je vatbaarder bent voor infecties, een hoge bloeddruk, zelfs hartziekten en Alzheimer. Het resultaat is een neerwaartse spiraal die uiteindelijk even schadelijk is als bekende risicofactoren zoals roken en drinken. Redenen genoeg om dit probleem serieus te nemen en ervoor te zorgen dat 65-plussers deel uit blijven maken van de maatschappij. Maar om een probleem op te lossen moet je eerst weten wat de oorzaak is.

Locatie als oorzaak van eenzaamheid

Naarmate de leeftijd stijgt en de mobiliteit afneemt, komt langdurige eenzaamheid steeds vaker voor. Er bestaat dus een duidelijk verband tussen de twee. Een afgelegen huis tussen de velden met koeien als enige vorm van gezelschap klinkt heel aantrekkelijk, maar in de praktijk wil je geen uur op pad als je zin hebt in verse croissants op zondagochtend. Die motivatie daalt verder naarmate die onderneming fysiek lastiger wordt. Het grootste probleem is hier natuurlijk niet het gebrek aan verse croissants, maar het gebrek aan sociaal contact. Het praatje bij de bakker, de buren treffen op weg naar de brievenbus, bekenden tegenkomen op straat, in een stadscentrum is dat vanzelfsprekend. Bovendien is je brood altijd kraakvers met een bakker om de hoek en een terrasje doen is veel leuker als je er gewoon heen kan wandelen. De locatie van je woning kan dus al een enorm verschil maken op sociaal vlak en speelt een grote rol in het voorkomen van eenzaamheid.

40% van de 65-plussers heeft een maandloon van minder dan € 1.200

Stel, je hebt bij je laatste verhuis inderdaad geen rekening gehouden met je minder mobiele fase, koos voor de landelijke rust en de kinderen zijn een eind verderop gaan wonen. Op een zonnige zaterdag in je ruime tuin met zicht op de velden, bedenk je je dat je huidige woonsituatie in de toekomst behoorlijk problematisch kan worden. Dan heb je twee keuzes. Oftewel investeer je in een traplift, verbreed je alle deuren, verhuis je de slaapkamer naar de begane grond, vernieuw je de badkamer en leg je je erbij neer dat je op termijn minder mensen zal zien. Of je kiest om tijdig te verhuizen naar een locatie waar alles binnen handbereik ligt, je alleen maar even de deur uit moet om een praatje te slaan en je woning zich aanpast aan jouw noden op dat moment.

Dat is natuurlijk allemaal gemakkelijker gezegd dan gedaan. Beide oplossingen kosten geld, terwijl je na je pensioen ongeveer 1/3^de van je inkomen zal moeten inleveren. 62% van de 65-plussers moet het met minder dan € 1.500 per maand stellen. 40% doet het met een maandbudget dat lager ligt dan € 1.200. Ondertussen schommelen de huurprijzen van assistentiewoningen op de privémarkt tussen de € 1.000 en € 1.200 per maand. De gemiddelde Belg zou dus behoorlijk diep in de buidel moeten tasten om zijn huur te betalen. En dan heb je nog geen elektriciteit, verwarming of eten, laat staan een leuke invulling van je pensioen, terwijl het daar nu net allemaal om draait. Je gaat toch niet op pensioen om thuis in de kou achter de geraniums te zitten staren naar je leeglopende spaarrekening?

De groeimarkt van assistentiewoningen

Het is duidelijk dat een grote bevolkingsgroep nood heeft aan een aangepaste woning en dat die groep de komende 40 jaar zal blijven stijgen. Het aanbod is intussen ook al behoorlijk gestegen, maar projectontwikkelaars mikken met hun projecten vooral op het dure segment waardoor er nog steeds grote tekorten zijn in het betaalbare segment. Hierdoor ontstaat er dus leegstand terwijl er juist lange wachtlijsten zijn voor goedkope sociale assistentiewoningen.

De oorzaak van de enorme huurprijzen zijn de al even grote zorgpakketten die vaak al inbegrepen zijn in de huurprijs. Het spijtige van de zaak is dat de meeste huurders (nog) geen nood hebben aan die extra zorg en dat niemand graag betaalt voor iets dat hij niet nodig heeft. Projectontwikkelaars achter die dure woningen kennen hun doelgroep duidelijk niet en hebben het echte gat in deze markt, betaalbare assistentiewoningen, compleet gemist.

Heb jij interesse om een betaalbare assistentiewoning te huren of te kopen op een prachtige centrumlocatie aan het water in de omgeving van Kortrijk? Bekijk de projectpagina van pensioenflats Nestia d’Or Harelbeke.